Γυναικομαστία

Γυναικομαστία

Γυναικομαστία είναι η υπερβολική ανάπτυξη του μαστού στους άνδρες. Αποτελεί μια ιδιαίτερα δυσάρεστη και αγχωτική κατάσταση για αυτόν που την αντιμετωπίζει.

Μπορεί να αφορά μόνο τον ένα μαστό συνηθέστερα όμως είναι μια κατάσταση που προσβάλλει το αντρικό στήθος αμφοτερόπλευρα.

Σύμφωνα με την πρόσφατη βιβλιογραφία είναι ένα φαινόμενο ιδιαίτερα συχνό το οποίο απασχολεί το 35-40% του αντρικού πληθυσμού, ένα ποσοστό το οποίο μπορεί να φτάσει μέχρι και 65% στους νεαρούς ενήλικες.

Το φυσιολογικό ανδρικό στήθος. Πώς μοιάζει;

Φυσιολογικά το αντρικό στήθος αποτελείται από το σύμπλεγμα της θηλής (θηλή-θηλαία άλως) και από έναν μικρό αδένα, ο οποίος ονομάζεται μαζικός αδένας και εντοπίζεται ακριβώς πίσω από τη θηλή. Το σύμπλεγμα της θηλής έχει διάμετρο 2-4 cm και βρίσκεται στη μεσότητα της 4ης πλευράς. 

Ο μαζικός αδένας είναι μικρός σε μέγεθος και στους άνδρες παραμένει ατροφικός. Δεν αναπτύσσεται καθόλου κατά την εφηβεία όπως αντίθετα συμβαίνει με τον μαζικό αδένα του γυναικείου στήθους

Αιτίες

O βασικός παράγοντας για την υπερβολική ανάπτυξη του μαζικού αδένα στη γυναικομαστία είναι η μεγάλη παραγωγή οιστρογόνων (ή ουσιών που δρουν σαν οιστρογόνα) ή η μειωμένη δράση ανδρογόνων ουσιών στα κύτταρα του αδένα. Επίσης πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η ύπαρξη ή όχι παχυσαρκίας (όταν υπάρχει και λιπομαστία).

Με βάση αυτή τη διαπίστωση η γυναικομαστία διακρίνεται σε:

1. Φυσιολογική
2. Παθολογική
3. Φαρμακευτική
4. Ιδιοπαθή

Φυσιολογική γυναικομαστία 

Η πιο συχνή μορφή γυναικομαστίας είναι η φυσιολογική γυναικομαστία η οποία εμφανίζεται κατά τη νεογνική, την πρώιμη εφηβική και την ώριμη ηλικία (συνήθως μετά τα 60-65 έτη).

Κατά τη νεογνική ηλικία (0 έως 8-10 μηνών), το στήθος του μωρού αναπτύσσεται, λόγω των οιστρογόνων της μητέρας που μεταφέρονται σε αυτό μέσω της εμβρυοπλακουντικής κυκλοφορίας. Η νεογνική γυναικομαστία διαρκεί λίγους μόνο μήνες και συνήθως υποστρέφει πλήρως.

Κατά την πρώιμη εφηβική ηλικία (10 έως 13-14 ετών), η θηλεοποίηση του στήθους σε αγόρια είναι ένα πάρα πολύ συχνό φαινόμενο και στις διάφορες μορφές του, μπορεί να φτάσει μέχρι και το 65% των νεαρών αγοριών. Οφείλεται σε υπεροχή της οιστραδιόλης σε σχέση με την τεστοστερόνη και στο μεγαλύτερο ποσοστό της υποστρέφει πλήρως. 

“Αν ο νεαρός έφηβος εμφανίσει γυναικομαστία και το στήθος παραμείνει σταθερά υπερτροφικό για δύο χρόνια τότε η γυναικομαστία είναι μόνιμη. Η μόνη λύση για τη διόρθωση του προβλήματος σε αυτή την περίπτωση είναι η χειρουργική.”

Κατά την ώριμη ηλικία (60-65 ετών και άνω), ο μαζικός αδένας φυσιολογικά αυξάνει σε μέγεθος και η διόγκωσή του οφείλεται σε εξασθένηση της σχέσης τεστοστερόνης – οιστρογόνων.

Είναι χαρακτηριστική η εικόνα στην παραλία το καλοκαίρι, ατόμων αυτής της ηλικίας με εμφανή γυναικομαστία. Πρόκειται για ένα φαινόμενο ανεπιθύμητο, αλλά κατά τα άλλα μη παθολογικό.

Παθολογική Γυναικομαστία 

 Κατά την παθολογική γυν/στία, η διόγκωση του μαζικού αδένα οφείλεται σε υπερπαραγωγή ή υπερβολική δράση οιστρογόνων που εκκρίνονται:

1. από όγκους των όρχεων,
2. από όγκους των επινεφριδίων, 
3. μετά από νεφρική ανεπάρκεια,
4. μετά από ηπατική ανεπάρκεια,
5. σε αλκοολισμό,
6. νοσήματα θυρεοειδούς, 
7. σε υπογοναδισμό ή 
8. σε συγγενείς ανωμαλίες.

Αν και η παθολογική γυν/στία δεν είναι ένα ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο, θα πρέπει πάντοτε να είμαστε καχύποπτοι όταν εμφανίζεται αιφνίδια ταχεία ανάπτυξη στήθους σε μη προβλεπόμενη ηλικία. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να γίνεται ενδελεχής έλεγχος της νόσου και αιτιολογική αντιμετώπιση αυτής.

Φαρμακευτική Γυναικομαστία 

Μια ιδιαίτερη κατηγορία για την αιτιολογία της γυναικομαστίας αποτελεί η χρήση φαρμάκων. Τέτοια φάρμακα είναι:

1. Καρδιολογικά όπως αντιυπερτασικά, διουρητικά, καρδιοτονωτικά, αντιαρρυθμικά
2. Γαστροροστατευτικά, αντιφυματικά και αντιμυκητιασικά φάρμακα
3. Αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά και γενικά νευρολογικά φάρμακα
4. Μαριχουάνα, αμφεταμίνες, ηρωίνη, μεθαδόνη
5. Αναβολικές ουσίες

Οι αναβολικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση του μυικού ιστού, δεδομένου ότι “αρωματίζονται” στα κύτταρα του μαζικού αδένα, έχουν δυστυχώς σαν παρενέργεια την υπερβολική ανάπτυξη του αδένα και την αντιαισθητική διόγκωση και πτώση του στήθους. Σε αυτά τα περιστατικά είναι συνήθως Σταδίου 2 και είναι αμιγής. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να συνοδεύεται από εμφάνιση λιπομαστίας.

Ιδιοπαθής γυναικομαστία 

Η ιδιοπαθής γυναικομαστία αφορά το 25% των περιστατικών. Πρόκειται για την ανάπτυξη γυναικείου στήθους σε άνδρες, η οποία δεν σχετίζεται με καμία από τις παραπάνω καταστάσεις. Είναι ένα φαινόμενο το οποίο πολύ απλά το βλέπουμε να συμβαίνει αλλά δεν έχουμε καμία αιτιολογική εξήγηση και γι΄αυτό το ονομάζουμε ιδιοπαθές.

Στάδια και κλίμακα ταξινόμησης

Ανάλογα με το βαθμό της υπερτροφίας του μαζικού αδένα και το βαθμό της πτώσης του μαστού ταξινομείται σε πέντε στάδια.

Στάδιο Ι: μικρή προβολή του αδένα, ο οποίος εντοπίζεται ακριβώς πίσω από τη θηλή.

Στάδιο ΙΙ: μέτρια προβολή του αδένα, ο οποίος εντοπίζεται πιο εκτεταμένα πίσω και γύρω από τη θηλή-μικρή λιπομαστία.

Στάδιο ΙΙΙ: μέση προς μεγάλη υπερτροφία του αδένα χωρίς σημαντική πτώση του μαστού-μέτρια λιπομαστία.

Στάδιο IV: μεγάλη υπερτροφία του αδένα με σημαντικού βαθμού πτώση του μαστού – μεγάλη λιπομαστία.

Στάδιο V: μεγάλη υπερτροφία του αδένα, χαλάρωση-περίσσεια δέρματος, μεγάλη πτώση του μαστού, πολύ μεγάλη λιπομαστία.

Γυναικομαστία και καρκίνος μαστού

Η γυναικομαστία δεν σχετίζεται με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Ωστόσο μπορεί να μας μπερδέψει κατά τη διάγνωση.

Ο καρκίνος του μαστού στους άντρες είναι πολύ σπάνιος αλλά όχι ανύπαρκτος. Σε κάθε περιστατικό όπου έχουμε αιφνίδια προοδευτικά αυξανόμενη μονόπλευρη ή και αμφοτερόπλευρη μάζας στο μαστό θα πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο αυτή να οφείλεται σε κακοήθεια.

Γυναικομαστία – Θεραπεία

Η θεραπεία της γυναικομαστίας οφείλει να είναι αιτιολογική.

Στη Φυσιολογική γυναικομαστία, στα νεογνά δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα ενώ στους νεαρούς  έφηβους απαιτείται να περιμένουμε δεδομένου ότι στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί.

Αν σε κάποιον έφηβο το υπερτροφικό στήθος παραμείνει σταθερό για δύο χρόνια τότε είναι μόνιμη. Στη περίπτωση αυτή χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση η οποία θα πρέπει να προγραμματιστεί προς το τέλος της εφηβείας δηλαδή σε ηλικία 17-18 χρονών.

Σε ενήλικες με γυναικομαστία μετά τα 55 – 60 έτη, η μόνη λύση για τη διόρθωση του προβλήματος είναι η χειρουργική.

Στην Παθολογική γυναικομαστία πρέπει πρώτα να θεραπευθεί η αιτία που προκαλεί τη νόσο και ύστερα να διορθωθεί χειρουργικά η υπερτροφία του μαστού. Για παράδειγμα αν η υπερτροφία του στήθους οφείλεται σε υπερθυρεοειδισμό ή σε όγκο του όρχεως ή των επινεφριδίων θα πρέπει πρώτα να επιληφθούμε του αντίστοιχου νοσήματος και μετά να τη θεραπεύσουμε χειρουργικά. 

Στη Φαρμακευτική γυναικομαστία  θα πρέπει να ελέγξουμε την έκθεση του οργανισμού στα αντίστοιχα σκευάσματα, σε αναβολικές ή εθιστικές ουσίες όπως μαριχουάνα, αλκοόλ κλπ και ταυτόχρονα να την αντιμετωπίσουμε χειρουργικά.

Στην Ιδιοπαθή γυναικομαστία η λύση στο πρόβλημα είναι αμιγώς χειρουργική και πρέπει να προγραμματίζεται μετά το πέρας της εφηβείας ή μεταγενέστερα.

“Πρέπει να τονίσουμε οτι σε όλα τα περιστατικά γυναικομαστίας, θα πρέπει πρώτα να αποκλείσουμε το φαινόμενο η γυναικομαστία να οφείλεται σε παθολογικά αίτια πριν κατατάξουμε τη νόσο σε φυσιολογική ή ιδιοπαθή.”

Μπορεί να θεραπευθεί με φάρμακα;

Παρόλο που υπάρχουν κάποια φάρμακα που μπορούν να μειώσουν τον αδένα, όπως για παράδειγμα τα αντιοιστρογόνα, η θεραπεία με αυτά τα φάρμακα μπορεί να έχει σημαντικές παρενέργειες με αποτέλεσμα να έχουν περιορισμένη χρήση. Από την άλλη τα φάρμακα για γυναικομαστία συχνά δεν μπορούν να οδηγήσουν σε πλήρη αποκατάσταση του προβλήματος και γι’ αυτό δεν τα προτείνουμε.